امید دهقانی – جریانی راه افتاده در سیلیکون ولی به نام روزه دوپامین یا Dopamine fasting که برای چند ساعت در روز یا روزهایی از ماه، بعضی از کارهای خوشایند رو انجام نمی‌دن مثلا بازی کردن، خوردن غذاهای چرب و شیرین، الکل، کافئین، خرید کردن، وقت گذرونی تو شبکه‌های اجتماعی …
هدف از این کار اینه که در روزگاری که «اقتصاد توجه» به اون حاکمه و توجه ما تحت تاثیر «محرک»های زیاد و طراحی‌شده برای جلب توجهه، ما بتونیم کنترل بیشتری روی توجه خودمون و علایق خودمون به دست بیاریم.
ولی نقش دوپامین چیه این وسط؟
دوپامین یک ناقل عصبیه که وقتی ما لذت رو تجربه می‌کنیم، در مدار عصبی پاداش ترشح میشه و باعث میشه خاطره و نشانه‌های اون چیز در حافظه ما بمونه تا دفعه بعد که به اون نشانه‌ها می‌رسیم، باز دوپامین ترشح میشه و ما به دنبال تجربه مجدد اون لذت می‌ریم. این مدار مغزی مدار اعتیاد هم هست.
بعضی از لذت‌ها هستن که اعتیادآورن و با تجربه چند باره، حساسیت ما نسبت به اون محرک‌ها کم میشه (habituation) و باید محرک شدیدتر یا طولانی‌تری دریافت کنیم تا همون میزان لذت رو تجربه کنیم.
این جریان می‌تونه کنترل زندگی ما رو دست خودش بگیره.
اما اقتصاد توجه علاوه بر این یک پایه روانی دیگه هم داره: ما وقتی با احساسات منفی مواجه می‌شیم چیکار می‌کنیم؟ بله گوشی موبایل رو برمی‌داریم! به جای اینکه با احساسمون رو در رو بشیم، بهش نگاه کنیم و بپذیریمش، بیشتر مواقع به سرعت پناه می‌بریم به اولین لذتی که دم دستمونه یا نوتیفیکیشنش داره ما رو فرامی‌خونه. اصلاحاً رفتار واکنشی یا impulsive نشون می‌دیم.
و اینطوری وارد «بازار توجه» می‌شیم. این بازار با دوپامین کار می‌کنه و با اینکه دوپامین برای بقا ضروریه، ما رو وارد یک چرخه معیوب لذت می‌کنه که آخرش خستگی، دلزدگی، اضطراب و نرسیدن به کارهاییه که نیاز به تعویق لذت داره.
این روزه گرفتن و محروم کردن مغز از بعضی از این لذت‌ها، می‌تونه کمک کنه حضور ذهن بیشتر بشه، با احساس‌های منفی لحظه‌ایمون روبرو بشیم و از چرخه‌های اعتیادآور بیایم بیرون. البته اسمش هم گمراه کننده‌ست (روزه دوپامین).
دوپامین حذف نمی‌شه و نباید بشه. به هر حال ترشح میشه. مثلا اگه هر روز صبح به محض بیدار شدن، وارد اینستاگرام می‌شید و عکس‌ها رو مرور می‌کنید، وقتی این کار رو نمی‌کنید هم باز هر روز ترشح میشه و شما رو به سمت اون کار می‌کشونه.
پس کاری که با پرهیز از رفتارِ مثلا اسکرول کردن اول صبح می‌کنیم، جلوگیری از ترشح دوپامین نیست، بلکه بازداری (inhibition) از رفتاریه که ما رو وارد یک چرخه معیوب از لذت می‌کنه و آخرش هم احتمالاً با احساسات منفی می‌ندازه بیرون.
مطلب پیشنهادی: سندروم ملکه زنبور عسل چیست؟